Loopbaan oriëntatie is op middelbare scholen al een aantal jaar een normaal onderdeel van het curriculum. Maar loopbaan opstellingen, daar hadden de kinderen van het Hyperion nog nooit van gehoord en nog nooit meegemaakt. Sarah is nieuwsgierig en wil dat wel eens ervaren.
Sarah is een leerlinge van het Hyperionlyceum. Ze is 14 jaar, zit in de tweede klas en volgt een tweedaags symposium op school. Het symposium bestaat uit allerlei workshops. Sarah heeft zich ingeschreven om ‘anders te kijken naar de toekomst’, samen met 9 andere kinderen.
“Anders kijken naar de toekomst” is een workshop loopbaan oriëntatie vanuit een systemisch perspectief, met opstellingen. Met de opstelling proberen we de leerling te helpen door inzicht te geven in welke factoren een rol spelen in de complexe keuze.
Om de leerlingen warm te maken en hen voor te bereiden op wat opstellingen zijn, laten we hen eerst zelf ervaren wat het is met een simpele oefening. In het begin gaat het nog wat giechelig, maar dat is er al snel af, wanneer de leerlingen aan de slag aan. We (Michiel Brandt en ik) vragen hen in drietallen (A-B-C) te werken. A kijkt naar twee mensen die voor hun gevoel dichtbij hem of haar staan (B en C) en die elkaar ook kennen. A zet B en C neer ten opzichte van zichzelf. A ervaart, hoe het is als hij naar B en naar C kijkt. Doel van deze oefening is om sec te ervaren, dat er ‘iets’ gebeurt met je als je deze twee (B en C) neerzet t.o.v. jezelf. De leerlingen pakken het snel op, ervaren ook werkelijk iets “huh, hoe kan dat?” en wisselen van plek. We introduceren het begrip ‘representant’. “Gek, dat een klasgenoot je vader of moeder kan representeren. Het werkt!”
Opvallend is dat de leerlingen niet vragen: hoe werkt dit dan? Het lijkt wel alsof het een soort innerlijk besef is, dat dit ook kan. Mijn visie hierop is, dat kinderen nog veel meer in het hier en nu zijn en minder in hun hoofd zitten. Daarom gaan ze makkelijk mee en accepteren ze de onderstroom zoals deze er is.
Na deze opwarmer stappen we over naar het onderwerp ‘kijken naar je toekomst’. We vragen de leerlingen wie van hen al weet wat hij later wil worden. Drie leerlingen steken hun vinger op, waaronder Sarah. Michiel en ik besluiten met haar verder te gaan.
Sarah vertelt, dat ze eigenlijk drie keuzes voor de toekomst heeft: dierenarts, orthodontist of binnenhuisarchitect. Ik vraag haar iets meer te vertellen over haar keuzes. Sarah blijkt uit een artsenfamilie te komen. Sarah legt uit, dat ze wel in de lijn wil blijven, maar toch net even wat anders. Hier komt de loyaliteit van het kind naar de ouders om de hoek kijken. Met deze keuze is Sarah trouw aan haar moeder. Daarom dierenarts en orthodontist. Het is spannend voor Sarah om ook een andere keuze te hebben. Met de keuze voor binnenhuisarchitect zoekt Sarah haar grenzen met haar ouders op. Binnenhuisarchitect valt nl. buiten de lijn. Ik vraag door waarom zij gekozen heeft voor binnenhuisarchitect. Sarah blijkt in groep 6 van de basisschool een compliment van juf Marloes te hebben gehad, dat zij zo mooi kleuren kan combineren. Sarah’s ogen beginnen te stralen.
Ik vraag of ze iemand voor de binnenhuisarchitect, juf Marloes, de kwaliteiten die horen bij binnenhuisarchitect, en zichzelf wil opstellen. Sarah staat tegenover de binnenhuisarchitect, juf Marloes staat links van Sarah. Rechts van haar staan de kwaliteiten. Een krachtig beeld, waar veel energie uit spreekt. Ik vraag Sarah om iemand te kiezen voor haar moeder, die aan de rechterkant van haar komt te staan, tussen haar en haar kwaliteiten. Representant Sarah is nu minder in contact met haar kwaliteiten, waardoor de energie weglekt. Sarah geeft aan , dat ze nu ook minder contact heeft met de binnenhuisarchitect. Ook de twee andere beroepen worden ingebracht. Die hebben wel binding met de moeder, Sarah ziet deze ook. Juf Marloes blijkt nu buiten beeld te raken, evenals de kwaliteiten die horen bij binnenhuisarchitect.
Ik besluit de opstelling af te ronden en de kinderen te vragen of zij nog iets hebben waargenomen en of zij Sarah nog iets willen teruggeven. Ik ben geraakt door de manier waarop de kinderen Sarah teruggeven wat zij ervaren hebben. Zij voelen haarfijn aan, voor welke keuze Sarah op dit moment staat: volg ik mijn eigen passie of ga ik voor de keuze in de lijn van mijn familie? De toekomst is in ieder geval een stapje dichter naar Sarah toe gekomen. Alle kinderen hebben geleerd dat je in of uit een systeem kunt zijn en dat keuzes niet zo onafhankelijk zijn als je zou denken.
systemischwaarnemen 